Η Ελεονόρα Μαρξ (Eleanor Marx Aveling, 16 Ιανουαρίου 1855 – 31 Μαρτίου 1898) ήταν μαρξίστρια συγγραφέας, πολιτική ακτιβίστρια, και μεταφράστρια λογοτεχνικών έργων. Ήταν η νεαρότερη κόρη του Καρλ Μαρξ.
Γεννήθηκε στο Λονδίνο, ήταν η έκτη κόρη του Μαρξ και της γυναίκας του, Τζένι φον Βεστφάλεν (Jenny von Westphalen). Από μικρή την αποκαλούσαν «Tussy». Έδειξε ενδιαφέρον για την πολιτική από νωρίς, σε σημείο που έγραφε γράμματα σε πολιτικούς ενόσω ήταν ακόμη παιδί. Το κρέμασμα των Μαρτύρων του Μάντσεστερ όταν ήταν δώδεκα ετών, για παράδειγμα, της δημιούργησε ψυχικό τραύμα και έπλασε την ισόβια συμπάθειά της για τους Φενοιανούς. Η διήγηση ιστοριών από τον πατέρα της επίσης της έδωσε ένα ενδιαφέρον στη λογοτεχνία, τόσο που μπορούσε να διηγείται προφορικά αποσπάσματα έργων του Ουίλιαμ Σαίξπηρ ήδη από τριών ετών.
Στην ηλικία των δεκάξι, η Ελεονόρα έγινε γραμματέας του πατέρα της και τον συνόδευε σε όλο τον κόσμο σε σοσιαλιστικές ομιλίες. Ένα χρόνω μετά, ερωτεύτηκε τον Hippolyte Lissagaray, ένα δημοσιογράφο και μέλος της Παρισινής Κομμούνας, ο οποίος αναγκάστηκε να φύγει στο Λονδίνο μετά τη καταστολή της Κομμούνας[5]. Παρόλο που συμφωνούσε με το γαμπρό πολιτικώς, ο Καρλ Μαρξ δεν επέτρεψε τη σχέση τους επειδή είχαν μεγάλη διαφορά ηλικίας, με τον Lissagaray να είναι 34 ετών. Η Ελεάνορ το έσκασε από το σπίτι και πήγε στο Μπράιτον να εργαστεί ως δασκάλα. Ένα χρόνο μετά βοήθησε τον Lissagaray να γράψει την Ιστορία της Κομμούνας του 1871 (History of the Commune of 1871). Το βιβλίο, δε, άρεσε τόσο στο πατέρα της που το μετέφρασε στην Αγγλική γλώσσα, κι αυτό ενώ ακόμη δεν συμφωνούσε με την σχέση της κόρης του με το συγγραφέα του. Το 1880, ο Μαρξ άλλαξε άποψη, όμως, και τελικά επέτρεψε το γάμο τους, αλλά μετά από την συμφωνία του πατέρα της η Ελεάνορ αισθανόταν αμφιβολίες και τελικά τα χάλασε με το φίλο της το 1882.
Στα μέσα της δεκαετίας του 1880 η Ελεάνορ έπρεπε να βοηθάει τους ηλικιωμένους γονείς της, όμως η μητέρα της πέθανε το Δεκέμβρη του 1881 και ο πατέρας της το Μάρτιο του 1883. Ο πατέρας της της ανέθεσε την επιμέλεια της έκδοσης των χειρογράφων του που δεν είχαν ακόμη εκδοθεί και την αγγλόφωνη έκδοση του κύριου έργου του, Το Κεφάλαιο (Das Kapital).
Πολιτική δράση
Το 1884, η Ελεάνορ μπήκε στο Social Democratic Federation (SDF) με αρχηγό τον Henry Hyndman και με ψηφοφορία έγινε διευθυντικό στέλεχος. Κατά τη διάρκεια της εργασίας της στο SDF, γνώρισε τον Έντουαρντ Άβελινγκ (Edward Aveling), με τον οποίο έζησε όλη την υπόλοιπη ζωή της. Τον ίδιο χρόνο, μία ασυμφωνία μέσα στο κόμμα την ανάγκασε να φύγει και να ιδρύσει την Socialist League. Η ασυμφωνία είχε σχέση με ασύμβατες προσωπικότητες, καθώς ο Hyndman κατηγορούνταν για δικτατορικές τάσεις, αλλά και διαφωνίες πάνω στο θέμα του διεθνισμού. Σε αυτό το σημείο ο Hyndman κατηγορήθηκε από τον Μαρξ και από άλλους για ροπή προς τον εθνικισμό. Παραδείγματος χάριν, ήταν αντίθετος με την ιδέα του Μαρξ να σταλθεί αντιπροσωπεία στο Γαλλικό Εργατικό Κόμμα λέγοντας πως η πρόταση ήταν μια «οικογενειακή μανούβρα», καθώς η αδερφή της Ελεάνορ Μαρξ, η Λώρα, και ο άντρας της, ο Paul Lafargue, ήταν μέλη αυτού του κόμματος. Έτσι, και η Μαρξ και ο Aveling έγιναν ιδρυτικά στελέχη της Socialist League, της οποίας το πιο γνωστό μέλος ήταν ο Ουίλιαμ Μόρρις (William Morris).
Η Μαρξ έγραφε στη μηνιαία εφημερίδα της League, την ‘Commonweal, κυρίως για θέματα περί γυναικών.[6] Το 1885, βοήθησε τη διοργάνωση του Διεθνούς Σοσιαλιστικού Συνεδρίου στο Παρίσι. Το επόμενο έτος, ταξίδεψε στις Ηνωμένες Πολιτείες μαζί με τον Aveling και το Γερμανό σοσιαλιστή Βίλχελμ Λίμπκνεχτ (Wilhelm Liebknecht), συγκεντρώνοντας χρήματα για το Σοσιαλιστικό Δημοκρατικό Κόμμα της Γερμανίας. Η Socialist League κράτησε μόνο μέχρι το 1889. Οι αναρχικοί, τους οποίους εχθρευόταν έντονα η Μαρξ, είχαν μπει στην οργάνωση σε μεγάλους αριθμούς, κι έτσι δημιουργήθηκαν ασυμφωνίες και τελικά το κόμμα διαλύθηκε.
Το 1884, η Μαρξ επίσης γνώρισε την Κλεμεντίνα Μπλακ (Clementina Black), μία ζωγράφο και συνδικαλίστρια, και μπήκε στην Women’s Trade Union League. Υποστήριξε πολλές απεργίες όπως την Απεργία Bryant & May του 1888 και την Απεργία του λιμανιού του Λονδίνου του 1889. Βοήθησε στην οργάνωση της Ένωση Εργατών Αερίου (GMB) και έγραψε πολλά βιβλία και άρθρα.
Καριέρα στο θέατρο
Τη δεκαετία του 1880, η Μαρξ ενδιαφέρθηκε περισσότερο για το θέατρο και την ηθοποιία. Πίστευε πως η τέχνη μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως ένα σοσιαλιστικό και φεμινιστικό εργαλείο. Επίσης μετάφρασε πολλά λογοτεχνικά έργα, και έκανε τη πρώτη Αγγλική μετάφραση ενός έργου του Γκυστάβ Φλωμπέρ, Μαντάμ Μποβαρύ. Επίσης μετέφρασε το The Lady from the Sea και το An Enemy of the People του Ερίκου Ίψεν. Το 1886, υποδύθηκε με τρόπο συναρπαστικό, αν και αποτυχημένο, το A Doll’s House του Ίψεν στο Λονδίνο, στο ρόλο της Nora Helmer, με τον Aveling ως Torvald Helmer, και τον Τζωρτζ Μπέρναρντ Σω ως Krogstad.
Στο εργατικό κόμμα
Το 1893, ο Keir Hardie ίδρυσε το Ανεξάρτητο εργατικό κόμμα (Independent Labour Party, ILP), και η Μαρξ ήταν παρούσα στο ιδρυτικό συνέδριο ως παρατηρήτρια, ενώ ο Aveling ήταν απεσταλμένος. Ο σκοπός τους, που ήταν να αλλάξουν τις θέσεις του ILP προς το Μαρξισμό, απέτυχε, καθώς το κόμμα παρέμεινε υπό την επήρεια των Χριστιανοδημοκρατικών. Το 1897, η Μαρξ και ο Aveling επανήλθαν στην Σοσιαλδημοκρατική Ομοσπονδία, όπως και τα περισσότερα παλαιά μέλη της Socialist League.
Εν αντιθέσει με τον πατέρα της, η Ελεάνορ θεωρούσε εαυτήν Ιουδαία, ενδιαφέρθηκε πολύ για τους Ιουδαίους προγόνους της και συμπαθούσε ιδιαιτέρως τους Ιουδαίους εργάτες του Ιστ Εντ του Λονδίνου.
Αυτοκτονία
Το 1898, η Ελεάνορ ανακάλυψε πως ο Aveling είχε παντρευτεί μυστικά μια νεαρή ηθοποιό. Ο Aveling πρότεινε μια συμφωνία αυτοκτονίας, παρόλο που ουδέποτε σκόπευε να πραγματοποιήσει. Αντίθετα, της έδωσε υδροκυάνιο, το οποίο η Ελεάνορ χρησιμοποίησε για να αυτοκτονήσει, και ο Aveling έφυγε από το σπίτι. Υπήρξε μεγάλη λαϊκή οργή για αυτά που έκανε, αλλά τελικά η έρευνα της αστυνομίας τον αθώωσε από κάθε υπευθυνότητα. Ο Aveling πέθανε τέσσερις μήνες μετά.
Στις 9 Σεπτέμβρη 2008 μία μπλε αναμνηστική πλάκα επικολλήθηκε ως μνημείο στο Jews Walk του Sydenham, στο νοτιοανατολικό Λονδίνο, εκεί όπου η Ελεάνορ έζησε τα τελευταία χρόνια της ζωής της.