Η Ήβη Μελεάγρου (Λευκωσία, 27 Μαΐου 1928 – 4 Ιανουαρίου 2019) ήταν Κύπρια συγγραφέας, η πρώτη σημαντική μυθιστοριογράφος της ελληνόφωνης κυπριακής λογοτεχνίας και η πρώτη εκφωνήτρια του Ραδιοφωνικού Σταθμού Κύπρου.
Τέλειωσε το Παγκύπριο Γυμνάσιο και την Γαλλική Σχολή Καλογραιών Αγίου Ιωσήφ στην γενέτειρά της, οπότε και εμφανίστηκε για πρώτη φορά στο περιοδικό Κυπριακά Γράμματα. Συνέχισε με κλασικές σπουδές δι’ αλληλογραφίας στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου. Ήταν ανιψιά του Λουκή Ακρίτα, πολιτικού και συγγραφέα, ο οποίος διετέλεσε Υφυπουργός Παιδείας του Γεωργίου Παπανδρέου, και αδερφή του Τάκη Χατζηδημητρίου, πολιτικού και ένα από τα ιδρυτικά στελέχη της ΕΔΕΚ.
Ήδη από μαθήτρια ασχολήθηκε με τη λογοτεχνία. Δημοσίευε κείμενα (κυρίως χρονογραφήματα σε τακτική βάση) το 1951 στην εβδομαδιαία τότε εφημερίδα «Πρωτεύουσα» και διηγήματα στο λογοτεχνικό περιοδικό «Κυπριακά Γράμματα».
Υπήρξε ιδρυτικό μέλος και αρχισυντάκτρια του περιοδικού «Κυπριακά Χρονικά» (πρωτοκυκλοφόρησε το 1960), στο οποίο δημοσίευε λογοτεχνικά κείμενα και άρθρα πολιτικο-κοινωνικού προβληματισμού σε μια κρίσιμη για την πρόσφατη ιστορία περίοδο. Το έργο της ήταν στενά συνδεδεμένο με την ιστορία της Κύπρου από την ανεξαρτητοποίησή της το 1960 και μετά. Ανέπτυξε έντονη πολιτική και πολιτισμική δραστηριότητα, αποτυπώνοντας και αναλύοντας σημαντικές πτυχές της κυπριακής κοινωνίας στα δοκίμιά της.
Σύζυγός της ήταν ο γιατρός Γιάννης Μελέαγρος.
Θεματικές του έργου της
Η Ήβη Μελεάγρου ήταν η πρώτη σημαντική μυθιστοριογράφος της Ελληνοκυπριακής Λογοτεχνίας και ανήκε στους Κύπριους λογοτέχνες της μεταπολεμικής γενιάς. Το σύνολο του έργου της είναι στενά συνδεδεμένο με την ιστορία της πατρίδας της από την ανεξαρτητοποίηση του νησιού μέχρι την εισβολή του “Αττίλα” και την σύγχρονη πραγματικότητα.
Στο έργο της συναντάμε έναν συνδυασμό επικών ποιητικών περιγραφών με έντονους εσωτερικούς μονολόγους. Τα θέματά της αναπτύσσονται με φόντο την ιστορία του Ελληνισμού και της Μεσογείου κυρίως τις δεκαετίες 1960 και 1970. Υπάρχει μια αίσθηση μεταίχμιου τόσο στα γεγονότα όσο και στα πρόσωπα των ηρώων της.
Εκτός από μυθιστορήματα, έγραψε επίσης διηγήματα, νουβέλες, δοκίμια, χρονικά, μαρτυρίες και μελέτες.
Βραβεία
Με το λογοτεχνικό της έργο, η Ήβη Μελεάγρου αναδείχθηκε σε μια από τις σημαντικότερες μορφές της κυπριακής λογοτεχνίας αλλά και του ευρύτερου ελληνικού χώρου και τιμήθηκε με πολλά λογοτεχνικά βραβεία. Ενδεικτικά, το διήγημά της «Φουρνάδικο», το οποίο δημοσιεύτηκε στο λογοτεχνικό περιοδικό «Κυπριακά Γράμματα», βραβεύθηκε από τον Πνευματικό Όμιλο Κύπρου. Ο ίδιος Όμιλος την βράβευσε και το 1957 για τη νουβέλα «Το σπίτι του Σολωμού».
Επιπλέον τής απονεμήθηκαν το πρώτο Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος της Κύπρου το 1969 για το μυθιστόρημα «Ανατολική Μεσόγειος», το πρώτο Κυπριακό Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος το 1982 και το δεύτερο Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος της Ελλάδας το 1983 για το έργο της «Προτελευταία εποχή». Αυτά τα δυο μυθιστορήματα αποτελούν τομή στην λογοτεχνία της Κύπρου και της Ελλάδας χάρη στην καινοτόμο δομή και τεχνική τους (έχουν επιρροές από τον Μοντερνισμό και το γαλλικό Νέο Μυθιστόρημα), την υπαινικτικότητα και την διεισδυτική περιγραφική απόδοση των ταραγμένων περιόδων της ανεξαρτησίας της Κύπρου και της τουρκικής εισβολής. Και στα δυο έργα αποδίδεται με αφοσίωση και προσοχή η περιπλοκότητα της αλληλεπίδρασης του ιστορικού πλαισίου με την κοινωνία.
Το 2004 η Κυπριακή Πολιτεία την τίμησε για την προσφορά της στα γράμματα της Κύπρου με την ύψιστη διάκριση: το Αριστείο Γραμμάτων, Τεχνών και Επιστημών. Τιμήθηκε και από την Ένωση Λογοτεχνών Κύπρου με το βραβείο Γιώργου Φιλίππου-Πιερίδη για το σύνολο της προσφοράς της.
Ανήκε στα ιδρυτικά μέλη της (ελληνικής) Εταιρείας Συγγραφέων.
Διεθνής αναγνώριση
Έγινε διεθνώς γνωστή τόσο για το πεζογραφικό όσο και το δοκιμιακό της έργο που βρίσκεται σε πολλά έντυπα, ελληνικά και κυπριακά, αλλά και για την πολιτική της δράση όσον αφορά το Κυπριακό. Ήταν η πρώτη εκφωνήτρια του Ραδιοφωνικού Σταθμού Κύπρου και η πρώτη παραγωγός λογοτεχνικών προγραμμάτων.
Διετέλεσε για 18 χρόνια γενική γραμματέας της Πνευματικής Αδελφότητας Ελληνίδων Κύπρου, γραμματέας της Στέγης Κυπριακών Χρονικών και γραμματέας της Πρώτης Εταιρείας Κυπρίων Λογοτεχνών.
Μετά το 1974 διετέλεσε πρόεδρος της Κεντρικής Επιτροπής Γυναικείων Οργανώσεων και Σωματείων Κύπρου ενώ ανέπτυξε μια έντονη δραστηριότητα τόσο στην Κύπρο όσο και στο εξωτερικό σχετικά με την κατοχή και την προσφυγιά.
Έργα
- «Το σπίτι του Σολωμού» (1958, νουβέλα)
- «Πόλη ανώνυμη» (1963, διηγήματα)
- «Συνομιλίες με τον Che» (1971, νουβέλα)
- «Ανατολική Μεσόγειος» (1969)
- «Προτελευταία εποχή» (1981, μυθιστόρημα)
- «Πρόσωπο είναι η ανώνυμη Κυπρία Λόγος, φωνή, βίωση (1960-1990)» (μαρτυρίες και μελέτες)
- «Πρώτη κατάδυση στον ωκεάνιο βυθό» (1996, νουβέλες – διηγήματα)
- «Εις αναζήτησιν ιδανικού» (δοκίμια, 1970)
- «Έρημη Χώρα» (δοκίμια, 1971)
- «Κύπριος Δημότης Έλλην» (δοκίμια, 1976)
- «Κυπριακό χρονολόγιο (χρονικό 1974-1992)» (1992)
Πηγές
- Αλέξανδρου Αργυρίου «Ιστορία της Ελληνικής Λογοτεχνίας» (8ος τόμος, σελ. 109-110, εκδόσεις Καστανιώτη)
- «Εθνικό Κέντρο Βιβλίου / Από το 18ο αιώνα μέχρι το 1935». www.ekebi.gr. Ανακτήθηκε στις 24 Δεκεμβρίου 2020.