Ο ρόλος της μητέρας είναι τόσο βαρυσήμαντος, τόσο σπουδαίος και τόσο αναγκαίος για την ανάπτυξη του εμβρύου, αλλά και του βρέφους, εφόσον αυτό αρχικά μεγαλώνει μέσα στη μήτρα της κι έπειτα, όταν γεννιέται εξαρτάται από το γάλα της, τις αγκαλιές και τα χάδια της.
Βεβαίως, ο ρόλος της μητέρας είναι καθοριστικός στην ανατροφή καθώς και στη σωματική, αλλά και την ψυχική φροντίδα του παιδιού και του εφήβου. Αυτό το τελευταίο για την «ψυχική φροντίδα του παιδιού και του εφήβου» πολλές φορές το ξεχνούμε, όπως και την σπουδαιότητα της συμμετοχής του πατέρα στην αγωγή και το μεγάλωμα του παιδιού.
Η μητέρα ανέκαθεν θεωρούνταν η καταλληλότερη για την ανατροφή και το μεγάλωμα των παιδιών, καθώς και για την αγωγή και εκπαίδευσή τους, τουλάχιστον για τα πρώτα χρόνια, προφανώς γι’ αυτό και έχει καθιερωθεί ο όρος «μητρική γλώσσα», εφόσον η μητέρα ήταν η αρμόδια για να τη διδάξει. Η μητέρα, λοιπόν, ήταν παραδοσιακά επιφορτισμένη ανά τους αιώνες με την ανατροφή των παιδιών και παράλληλα με τη φροντίδα του νοικοκυριού και του συζύγου της. Αυτός ο ρόλος δεν ήταν ποτέ εύκολος, ούτε τότε που οι κοινωνίες ήταν περισσότερο αγροτικές, ούτε τώρα που οι κοινωνίες μας είναι περισσότερο αστικές.
Φαίνεται μάλιστα ότι η βιομηχανική επανάσταση ώθησε τη γυναίκα στην ευρύτερη παραγωγική διαδικασία και το φαινόμενο έγινε εντονότερο μετά τους Α΄ και Β΄ παγκόσμιους πολέμους, όπου η ανυπολόγιστη απώλεια σε ανδρικό πληθυσμό, ανάγκασε τις γυναίκες να εργαστούν, ώστε να μπορέσουν να θρέψουν τα παιδιά τους και να σταθούν ξανά στα πόδια τους. Η μεταπολεμική περίοδος χαρακτηρίστηκε επίσης από ένα έντονο φαινόμενο αστυφιλίας κι έτσι η θέση της γυναίκας στην κοινωνία άλλαξε και οι ρόλοι των φύλων μεταβλήθηκαν κι έπαψαν να είναι διακριτοί, εφόσον ο άνδρας έχασε την πρωτοκαθεδρία του ως ο κουβαλητής, μιας και η γυναίκα πλέον συνεισφέρει εξίσου και ορισμένες φορές παραπάνω στα οικονομικά, δηλαδή στην απόκτηση αγαθών και υπηρεσιών της οικογένειας.
Έτσι, η σύγχυση των ρόλων των δύο φύλων με την ανατροπή και την αμφισβήτηση των παραδοσιακών ρόλων, των δικαιωμάτων και των υποχρεώσεων της μητέρας και του πατέρα που δεν είναι πάντα σαφή, σε συνδυασμό με τις αυξημένες ευθύνες της καθημερινότητας, συχνά οδηγούν σε ρήξη, σε τριβή και στην φθορά της σχέσης ή του γάμου, κι αυτός είναι ενδεχομένως ένας από τους λόγους που τα διαζύγια στις μέρες μας είναι τόσο αυξημένα που καταδεικνύουν την σοβαρή κρίση στον θεσμό της οικογένειας και του γάμου.
Παρόλο που έχουν συντελεστεί τόσες πολλές αλλαγές, διαιωνίζονται και συντηρούνται χαρακτηριστικά της ανδροκρατούμενης κοινωνίας του παρελθόντος και η νοοτροπία αυτή οπωσδήποτε επηρεάζει ανάλογα σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό τη σχέση και την ψυχοσύνθεση των δύο φύλων εν γένει, προτάσσοντας τον ανταγωνισμό ή ακόμη και την αντιπαλότητα. Δεν είναι εξάλλου τυχαίο ότι κάποια από τα αιτήματα του φεμινιστικού κινήματος εξακολουθούν να υφίστανται και σήμερα ή άλλα να αναβιώνουν με πρώτο και κύριο το αίτημα της ισοτιμίας των δύο φύλων. Ίσως τα πράγματα να ήταν πολύ διαφορετικά αν γινόταν αντιληπτό ότι η ουσία δε βρίσκεται στο ποιο φύλο θα έχει την ανάληψη του πρωταγωνιστικού ρόλου στην κοινωνία, καθώς κάτι τέτοιο διαιωνίζει αναχρονιστικές απόψεις που δεν ανταποκρίνονται στις πραγματικές κοινωνικές ανάγκες και στο όραμα και αίτημα για ισοτιμία των δύο φύλων.
Ένα κύριο ερώτημα που προκύπτει από όσα αναφέρθηκαν παραπάνω και που μας απασχολεί είναι το πώς θα επέλθει η ισοτιμία στα δύο φύλα… Κι αυτό το ερώτημα είναι βασικό, καθώς λεκτικά υπάρχει μια συμφωνία και μια παραδοχή από όλους ότι πράγματι η μητέρα σήμερα υπεραπασχολείται, αναλαμβάνει πολύ περισσότερες και πιο αυξημένες ευθύνες από τον πατέρα – σύζυγο και ως εκ τούτου σιγά σιγά εξαντλείται και οδηγείται στην αλλοτρίωση από την ίδια της φύση και από τον ίδιο της τον εαυτό. Αυτό σημαίνει ότι χάνει σταδιακά, αλλά σταθερά την επαφή με την σκέψη, το συναίσθημα, την ταυτότητά της, πάνω στην προσπάθεια να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις ενός ρόλου που είναι καταπιεστικός, εξαναγκαστικός, φθοροποιός, απάνθρωπος και που τελικά αντί να οδηγήσει στην απελευθέρωση της γυναίκας, οδηγεί στην ευρύτερη και συστηματικότερη καταπίεσή της. Καταπίεση από το χρόνο να τα προλάβει όλα, να είναι καλή μητέρα, καλή σύζυγος, καλή νοικοκυρά, καλή επαγγελματίας, καλή θεία, καλή νονά, καλή φίλη κοκ.
Το σθένος της νιότης συνήθως μας δίνει την ψευδαίσθηση ότι μπορούμε να τα καταφέρουμε όλα αυτά, ότι μια μαμά πρέπει να θυσιάζει τον χρόνο με τον εαυτό της κι ότι δεν πειράζει να παραμελήσει τον εαυτό της, να αφήσει στην άκρη κάποια θέλω της, κάποια όνειρά της. Η παγίδα εδώ βρίσκεται στον χρόνο, κι αυτό γιατί καθώς περνάει ο χρόνος επέρχεται μια κόπωση τόσο σωματική, όσο και ψυχική και αρχίζουν είτε συνειδητά, είτε ασυνείδητα να υφίστανται κάποιες εκπτώσεις στην προσπάθεια να γίνουν όλα στην εντέλεια. Ως εκ τούτου, κάποιος θα παραμεληθεί…
Η μητέρα εκτός από τον ίδιο τον εαυτό της, πολύ σύνηθες είναι να παραμελεί τον σύζυγό της ή ακόμη και τα παιδιά. Όταν ο σύζυγος παραμελείται, τότε συνήθως ψάχνει να βρει αυτό που του λείπει σε κάποια άλλη γυναίκα, ενώ όταν τα παιδιά παραμελούνται στερούνται την αγάπη και τη συναισθηματική ασφάλεια που προκύπτει από την παρουσία των γονιών τους. Η άφθονη παροχή παιχνιδιών και άλλων αγαθών δεν αρκεί για να καλύψει το συναισθηματικό και επικοινωνιακό κενό που βιώνουν και τα διαμερίσματα μετατρέπονται σε κλουβιά ειδικά στα μεγάλα αστικά κέντρα, όπου το πραγματικό παιχνίδι κι όχι το ηλεκτρονικό, που θα τα έφερνε σε επαφή με τους συνομιλήκους τους, λείπει κι αυτό. Η αποπροσωποποίηση των ανθρωπίνων σχέσεων οδηγεί τα παιδιά στο να βιώνουν τη μοναξιά κι αργότερα να ψάχνουν διέξοδο σε άσχημα πράγματα όπως το αλκοόλ ή τα ναρκωτικά, προκειμένου να καλύψουν το συναισθηματικό τους κενό.
Θα πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι τόσο η μητέρα όσο και ο πατέρας έχουν κοινές υποχρεώσεις απέναντι στην οικογενειακή τους ζωή. Η ουσιαστική επικοινωνία μέσα από τον καλοπροαίρετο και καλόπιστο διάλογο, η δίκαιη κατανομή των οικογενειακών ευθυνών και υποχρεώσεων, η γόνιμη κριτική και οι αμοιβαίες υποχωρήσεις και από τα δύο μέρη μπορούν να αμβλύνουν τις αντιθέσεις και την ανισότητα των δύο φύλων και να βοηθήσουν τη μητέρα να ανταποκριθεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο στις απαιτήσεις του ρόλου της!
______________________________________________
- Κουραβάνας Νικόλαος- Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγος, MSc.
Posted by Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγος- Ψυχοθεραπεύτρια, MSc